خطرات گودبرداری ساختمانی را چطور کاهش دهیم ؟
سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ، در خصوص چگونگیه خطرات گودبرداری ساختمانی ایمن و بدون خطر ، مطلبی را منتشر کرده که در ادامه می خوانید :
اندازه کوچک قطعه های زمین و فاصله کم ساختمانها از هم ، در بسیاری از نقاط شهر تهران برای مالکان ساختمانها و همسایگان ، باعث شده عملیات گودبرداری ، به امری نگران کننده تبدیل شود.متاسفانه بسیاری هنوز فکر می کنند که بکارگیری تمهیدات ایمنی لازم در گودبرداری ، هزینه و زمان بیهوده یی را به کار تحمیل می کند.
در حالیکه گودبرداری ، اصولا جزء کارهای پیچیده و بسیار خطرناک مهندسی محسوب می شود و به ویژه در گودبرداری های عمیق ، نیازمند بررسی های همه جانبه ، دقت و نظارت و در نهایت صرف زمان و هزینه قابل ملاحظه یی می باشد و می تواند در کاهش خطرات گودبرداری ساختمانی نقش مهمی ایفا کند.
خطر های ناشی از گودبرداری
موارد ایمنی مربوط به خطرات گودبرداری ساختمانی می توان در سه دسته زیر قرار داد :
الف : ایمنی کارکنان داخل و اطراف گود و عابران و وسایل نقلیه در مقابل خطراتی نظیر ریزش گود
ب : خطر آسیب دیدگی و تخریب ساختمان های مجاور گود در اثر گودبرداری
ج : خطر آسیب دیدگی تاسیسات و شریان های شهری در اثر گودبرداری
نشانه های خطرناک بودن گود
موارد زیر از علامت های خطرناک بودن گود بوده و بررسی ها و احتیاط های همه جانبه بیشتری را ضروری می کنند :
الف – ضعیف و یا حساس بودن ساختمان مجاور : مواردی نظیر عدم وجود اسکلت ، ضعیف بودن ملات دیوارها ، علائم ضعف اجرای ساختمان ، وجود ترک و شکستگی یا نشست و شکم دادگی دیوارها از این جمله اند.
ب – ضعیف بودن خاک : معمولا هر چه خاک محل ضعیف تر باشد ، خطر بیشتری برای ریزش گود و تخریب ساختمانهای مجاور وجود دارد. خاکهای دستی بارزترین نمونه خاکهای ضعیف می باشند.
ج – عمیق بودن گود : معمولا هر چه عمق گود بیشتر شود ، خطر بیشتری کارکنان و ساختمانهای مجاور را تهدید می کند.
د – مدت بازماندن گود : معمولا با افزایش زمان بازماندن گود ، حتی اگر بارندگی یا تغییرات جوی مطرح نباشد ، خطر ریزش گود بیشتر می شود اما افزایش زمان بازماندن گود به ویژه در فصلهای بارندگی و رطوبت ( زمستان و بهار ) با وقوع بارشهایی گاه سنگین و سیل آسا همراه است که با اشباع خاک و جاری شدن آبهای سطحی ، خطر ریزش گود را به مراتب افزایش می دهد.
ه – آب های سطحی و زیر سطحی : بالابودن سطح عمومی آبهای زیرزمینی در منطقه معمولا عملیات آبکشی جهت پایین انداختن سطح آب زیرزمینی را ضروری می سازد.
اقدامات قابل انجام جهت کاهش خطرات گودبرداری ساختمانی
الف : اگر سرمایه گذار و یا صاحب کار ساختمان در حال ساخت هستید ، از طریق شرکت های معتبر بررسی های مکانیک خاک انجام شود.
ب : اگر در مجاورت ساختمان شما قرار است عملیات تخریب و گودبرداری انجام شود ، مهندس محاسب و ناظر باید ساختمان شما را هم مورد بررسی قرار دهد.
ج : اگر در داخل گود کار می کنید ، جدا از اینکه از لوازم تجهیزات فردی استفاده می کنید ، باید مراقب محل های ریزشی گود و سقوط اشیاء به داخل گود باشید.
د : سازنده ساختمان باید در نزدیکی محل کارگاه از تابلو مشخصات گودبرداری و علائم ایمنی استفاده کند.
بازرسی ها در جهت کاهش خطرات گودبرداری ساختمانی
گود و محل های اطراف آن و نیز سیستمهای حفاظتی باید هر روز توسط افراد مجرب بازرسی شوند. بازرسی باید قبل از شروع شیفت کار و در صورت نیاز در طول
شبانه روز بررسی گردد. همچنین با توجه به عمق گودبرداری ، مشخصات ساختمانها و دیگر تاسیسات مجاور ، نظیر معابر ، خطوط گاز ، فاضلاب و … ، باید خطرات گودبرداری ارزیابی شده و روش گودبرداری ، شیب ایمنی ، مراحل گودبرداری و طراحی سازه نگهبان به تفصیل بیان شود و در گزارش بیان گردد.
بررسی های مکانیک خاک انجام بررسی های محلی در مورد زمین شناسی عمومی ، مشخصات خاک محل و سطح آب های زیرزمینی می باشد . توصیه های فنی در
مورد نوع پی ، مقاومت مجاز خاک زیر پی و نشست های مورد انتظار و پارامترهای طراحی دیوارهای حائل ، دیگر بخشهای ضروری گزارش مکانیک خاک را تشکیل
می دهند.
همچنین با توجه به عمق گودبرداری مورد نیاز و مشخصات ساختمانها و دیگر تاسیسات مجاور نظیر معابر ، خطوط گاز ، فاضلاب و … ، باید خطر گودبرداری
ارزیابی شده و روش گودبرداری ، شیب ایمنی گودبرداری ، مراحل گودبرداری ، نیاز به سازه نگهبان و روش طراحی و اجرای آن به تفصیل بیان شود. برای این کار لازم
است که مشخصات ساختمانها و تاسیسات مجاور به تفصیل برداشت شده و در گزارش بیان گردد.
از موارد دیگری که در گزارش بیان می شود تعیین نوع زمین جهت برآورد تاثیر آن بر نیروهای زلزله طراحی ساختمان است که تاثیر زیادی در ایمنی لرزه یی و هزینه های
ساختمان دارد.
